Ελληνικό κρασί: Οι πιο υγιείς εξαγωγές θα διασφαλίσουν ότι η οικονομική κρίση δεν θα καταλήξει σε τραγωδία για τους πολιορκούμενους οινοποιούς της Ελλάδας

της Victoria Moore

Ο ιερέας που παρακολουθήσαμε να ευλογεί τον τρύγο σε μια απίστευτα ζεστή μέρα στη Νάουσα πριν από δύο εβδομάδες έχει δει το έργο του να μειώνεται. Δεν πρόκειται για μια κακή σοδειά στη βόρεια Ελλάδα. Απλά, με την κρίση, κανείς δεν είναι σίγουρος αν θα είναι σε θέση να πουλήσει το κρασί του – και αν μπορέσει, σε ποια τιμή.

«Η Ελλάδα είναι σαν μια κατσαρόλα που βράζει τώρα,» μου είπε η Μαρία Μπουτάρη καθώς κοιτούσαμε τις ήσυχες καταπράσινες πλαγιές δίπλα στο οινοποιείο του συζύγου της, όχι μακριά από τον τόπο όπου ο Αριστοτέλης δίδαξε τον Μέγα Αλέξανδρο. «Ο καθένας είναι αναγκασμένος να αναθεωρήσει τις τιμές του, το κύρος του, και να αλλάξει τον τρόπο που ζει. Οι άνθρωποι συνήθιζαν να εγκαταλείπουν τα χωριά για να πάνε στις πόλεις, τώρα φεύγουν από την πόλη για να πάνε πίσω στην ύπαιθρο.

Παλιά έβλεπες κομμάτια κενής γης στη Νάουσα. Τώρα δεν υπάρχει τίποτα ακαλλιέργητο – οι άνθρωποι καλλιεργούν ντομάτες, τα λαχανικά τους … θα πρέπει να πάμε πίσω στην παραγωγή. Νομίζω ότι αυτό είναι το μέλλον της Ελλάδας. » Η σύγχρονη εποχή της ελληνικής παραγωγής κρασιού είναι σχετικά νέα. Η αναδιοργάνωση άρχισε στη δεκαετία του ογδόντα και ένα κύμα επενδύσεων κατά τα χρόνια πριν από την κρίση σημαίνει ότι τα μεγαλύτερα οινοποιεία προσανατολίστηκαν στον εξοπλισμό για να κάνουν το ποιοτικό κρασί που ζητούν οι καταναλωτές του 21ου αιώνα.

Υπάρχει επίσης μια νέα γενιά οινοποιών με μικρούς αμπελώνες που μόλις τώρα αρχίζουν να ταρακουνούν τα πράγματα. Υπάρχουν καλά κρασιά και ενδιαφέροντα. Υπάρχει επίσης η αίσθηση της δυνατότητας. Πολλοί καλλιεργητές σε όλη τη χώρα έχουν καλές καλλιέργειες από πολλές διεθνείς ποικιλίες: Cabernet Sauvignon, Syrah, Merlot, Chardonnay, Sauvignon Blanc. Για τα γούστα μου, οι οίνοι αυτοί δεν αποτελούν διάκριση.

Τα κρασιά που είναι εξαιρετικά είναι εκείνα που γίνονται με σταφύλια που υπάρχουν εδώ και αιώνες: το Ασύρτικο της Σαντορίνης, το ανθεκτικό στη ζέστη Αγιωργίτικο με γεύση κερασιών, η Μαλαγουζιά, ένα λευκό σταφύλι, που ήταν σχεδόν εξαφανισμένο έως ότου διασώθηκε από τον Βαγγέλη Γεροβασιλείου, ένα απλός άνθρωπος με πάθος για τη συλλογή τιρμπουσόν, του οποίου το οινοποιείο στα νότια της Θεσσαλονίκης βλέπει πέρα από τη θάλασσα προς τον Όλυμπο.

Μια εκπληκτικά μικρή ποσότητα από αυτά τα κρασιά βγαίνει από την πατρίδα του. «Περίπου το 90 τοις εκατό του ελληνικού κρασιού καταναλώνεται στη χώρα», λέει ο γεννημένος στη Γερμανία ειδικός στο κρασί Markus Stolz, ο οποίος ζει στην Αθήνα εδώ και οκτώ χρόνια. Ή τουλάχιστον, αυτό ίσχυε ως τώρα.

Η κρίση έχει ισοπεδώσει από τους περισσότερους την ιδέα της ομαλότητας. Όσο ανεβαίνουν οι φόροι και το εισόδημα μειώνεται, οι προσωπικές αλλαγές έχουν σημαντικές επιπτώσεις. «Θα κόψεις ό,τι μπορείς», λένε οι Έλληνες. Οι τυχεροί τρώνε έξω λιγότερο και να αγοράζουν λιγότερα ρούχα. Βγάζουν τα παιδιά τους από το ιδιωτικό σχολείο ή ζητούν έκπτωση. Τα αυτοκίνητα έχουν πωληθεί και οι θέσεις εργασίας χάνονται – «Οι δρόμοι είναι τόσο ήσυχοι που μπορώ τώρα να οδηγήσω στην Αθήνα σε ώρα αιχμής σε 30 λεπτά», λέει ο Markus. «Συνήθων χρειαζόμουν 90 λεπτά.»

Εκείνοι που μπορούν, βγαίνουν. «Οι άνθρωποι που δεν είχες ποτέ φανταστεί ότι θα μπορούσαν να φύγουν λένε, «εντάξει, φεύγω, βρήκα μια δουλειά στην Αυστραλία, στον Καναδά, στο Ηνωμένο Βασίλειο, οπουδήποτε,» λέει η Μαρία. «Όλοι λένε, καλή τύχη! Πήγαινε!» Για άλλους είναι μια μάχη για να επιβιώσουν. Όσον αφορά στο κρασί, δεν αποτελεί καμία έκπληξη το γεγονός ότι η τοπική κατανάλωση έπεσε κάτω από 60 τοις εκατό.

Η αγορά για τους οίνους που κοστίζουν περισσότερα από € 6 (£ 4,80) είναι κάτω από το 80 τοις εκατό. «Κατέρρευσε», λέει ο Στέλλιος Μπουτάρης, ο γόνος της ελληνικής δυναστείας της οινοποιίας, αλλά και ο γιος του πρωτοπόρου δημάρχου της Θεσσαλονίκης. Στη συνέχεια, αναρωτιέται φωναχτά αν θα πρέπει να μειώσει την τιμή των € 13 (£ 10) από το κρασί που δοκιμάζουμε από τη σοδειά του 2009 κάτω από € 10 (£ 8).
Πολλά οινοποιεία εξαναγκάζονται να κάνουν το ίδιο. Προτιμούν να υποκύψουν σε μια απώλεια παρά να χάσουν τα έσοδα τους συνολικά. Άλλοι κατευθύνουν την παραγωγή τους σε cuvée που κοστίζουν λιγότερο για να παραχθούν. Δεν βοηθά το ότι οι μισοί χονδρέμποροι έχουν φύγει από την αγορά ή ότι η υπόλοιπη Ευρώπη αρνείται να δώσει πίστωση γεγονός που σημαίνει ότι τα βαρέλια από τη Γαλλία (στα € 820 / £ 660) και τα πώματα από την Πορτογαλία και τα γυάλινα μπουκάλια από την Ιταλία πρέπει όλα να πληρωθούν εκ των προτέρων.

«Και τότε», όπως λέει ο Στέλιος, «τα μπουκάλια μένουν εκεί στο οινοποιείο για δύο χρόνια μέχρι να πωληθούν.» Όλα αυτά έκαναν τις εξαγωγές ακόμα πιο σημαντικές και τα οινοποιεία εργάζονται σκληρά για να αυξήσουν τις πωλήσεις τους στο εξωτερικό. Το ελληνικό κρασί δεν ήταν τόσο εύκολο να πάρει τη θέση του στη Μεγάλη Βρετανία γιατί έχουν περάσει οι ημέρες δόξας που ο αγοραστής Steve Daniel γέμιζε τα ράφια των Oddbins με αυτά.

Θα ήθελα να δω περισσότερα από αυτά. Το αστέρι εδώ στη Νάουσα είναι μια εγχώρια ποικιλία σταφυλιών που ονομάζεται ξινόμαυρο. Με έντονη οξύτητα, τανίνες και ένα άγρια, συγκρατημένο άρωμα, τα καλύτερα παραδείγματα θυμίζουν το Nebbiolo (το σταφύλι Barolo) από τη βορειοδυτική Ιταλία. Είναι συνήθως πιο ρουστίκ – εν μέρει επειδή η τοπική γεύση έχει πάρα πολύ ταννικά κρασιά – αλλά μοιράζονται τη λιτότητα, καθώς και την ικανότητα να ωριμάζουν για μεγάλες χρονικές περιόδους.

Μου άρεσε πολύ μια εξαιρετικά πολυποίκιλη δοκιμή από ξινόμαυρο από πολλά οινοποιεία που δοκίμασα σε μια ταβέρνα στη Νάουσα το προηγούμενο Σαββατοκύριακο. Η συζήτηση ήταν εν μέρει για τα φαγητά – φάγαμε υπέροχους μεζέδες με φέτα – και επίσης, αναπόφευκτα, για την πολιτική. Υπάρχει ένα συναρπαστικό μέλλον για το κρασί εδώ. Θέλω να πιστεύω ότι μπορούμε να βοηθήσουμε πίνοντας το.

Εξαιρετικά ελληνικά κρασιά

Thymiopoulos vineyards 2011 Jeunes vignes de xinomavro Ελλάδα (13,5%, The Wine Society, £10.50) Αν σας αρέσει το νέο κύμα των νέων Nebbiolo από το Langhe στο Piedmont τότε δοκιμάστε αυτό. Ένα φωτεινό σημείο στη δοκιμή μου στην ταβέρνα στη Νάουσα, είναι ξινόμαυρο που δεν έχει δρύινη γεύση. Αρωματικό και ελαφρύ σώμα, αλλά πολύ σαφές και επίμονο. Δοκιμάστε το με τάρτα από καραμελωμένα κρεμμύδια ή με ζεστή σαλάτα με ψητά λαχανικά και φέτα.

Κτήμα Γεροβασιλείου Μαλαγουζιά 2011 Ελλάδα (12,5%, winedirect.co.uk, £13.50, Noel Young Wines in Cambridge £13.99,Highbury Vintners £14.50) Είναι πολύ θετικό το γεγονός ότι αυτό το ημι-αρωματικό λευκό σταφύλι διασώθηκε από την αφάνεια. Σκεφτείτε το albarino να συναντά το greco di tufo. Δροσιστικό και ζωντανό, χρωματίζεται με τη μυρωδιά των βερίκοκων, αλλά κρατάει καλά, έχει μεταλλικότητα, ένταση και μόλις ένα άγγιγμα από μάνγκο και λευκό πιπέρι. Τα δύο τρίτα του cuvée που έχουν υποστεί ζύμωση σε δρύινα βαρέλια.

Χατζηδάκης Σαντορίνη Ασύρτικο 2011 Σαντορίνη Ελλάδα (13,5%, Waitrose, £ 10,99)
Δεν είναι μόνο η λέξη που με κάνει να σκέφτομαι το ασσύρτικο δυναμικό. Το λευκό σταφύλι, που καλλιεργείται στο ηφαιστειογενές έδαφος της Σαντορίνης, έχει πραγματική ενέργεια και δύναμη, και έχει τη γεύση ψίχας και φλούδας γκρέιπφρουτ. Πολύ διακριτικό και αναζωογονητικό.

Μετάφραση Κική Παναγιώτου