Κρήτη και ελαιόλαδο

Η Ελλάδα είναι η τρίτη ελαιοπαραγωγική χώρα σε ποσότητα ελαιολάδου μετά την Ισπανία και την Ιταλία. Η ιστορία της συνδέεται άμεσα με την κουλτούρα και τον πολιτισμό του ελληνικού λαού.

Πολλές είναι οι ιστορικές αναφορές στην παρουσία του δέντρου της ελιάς στην αρχαιότητα: Η Θεά Αθηνά γεννήθηκε στην Κρήτη και χάρισε την ελιά στο νησί ώς ένδειξη ευγνωμοσύνης, Για τους Έλληνες το ελαιόλαδο είναι σύμβολο σοφίας, ειρήνης, ομορφιάς, αναγέννησης και αιωνιότητας. Και αυτό γιατί η ελιά μπορεί να ξεραθεί και να ξαναγεννηθεί. Κατά την διάρκεια της αρχαιότητας η ελιά θεωρούνταν αθάνατη. Η καλλιέργεια της ελιάς στην Ελλάδα χρονολογείται από τα ιστορικά χρόνια : στην Νάξο έχει βρεθεί ελαιόδεντρο το οποίο χρονολογείται 6000π.Χ. και έχει διάμετρο πάνω από 10 μέτρα! Στον Πλατανιά, επαρχία Χανίων Κρήτης, μπορεί να συναντήσει κανείς ένα ελαιόδεντρο που θεωρείται το αρχαιότερο του κόσμου και αποτελεί τουριστικό πόλο έλξης.

Μεταξύ πολλών ποικιλιών που διαθέτει η Ελλάδα (80 – 100 ελληνικές ποικιλίες εκ των οποίων οι 28 καλλιεργούνται) επέλεξα να σας παρουσιάσω αυτές της Κρήτης διότι η Κρήτη είναι μία από τις περιοχές της Ελλάδος  με την μεγαλύτερη παραγωγή ελαιολάδου (1/3 της ελληνικής παραγωγής) και επιπλέον διαθέτει τον μεγαλύτερο αριθμό (8) περιοχών ελαιοκαλλιέργειας με Προστατευμένη Ονομασία Προέλευσης (Π.Ο.Π.). 

Οι ποικιλίες που συναντώται στην Κρήτη είναι τρεις: κορωνέικη, μαστοειδής – τσουνάτη και χονδροελιά. Μεταξύ αυτών η μαστοειδής – τσουνάτη δεν καλλιεργείται ιδιαίτερα όπως στο παρελθόν έτσι ώστε η κορωνέικη να κατέχει την πρώτη θέση στην καλλιέργεια ελαιολάδου στην Κρήτη. Ας δούμε, όμως, την κάθε μία ξεχωριστά με περισσότερη λεπτομέρεια.

Η Κορωνέικη είναι η ποικιλία που συναντάται περισσότερο στην Κρήτη. Ο καρπός της είναι πολύ μικρός σε μέγεθος αλλα παράγει ελαιόλαδο υψηλής ποιότητας εφόσον φυσικά τηρηθούν από τον παραγωγό και το ελαιοτριβείο οι ορθές πρακτικές συγκομιδής και άλεσης. Ο καρπός της ζυγίζει  0,6 – 1,5 γραμμάρια και η συγκομιδή της ξεκινάει αρχές Νοεμβρίου και τελειώνει τον Ιανουάριο. Η ελαιοπεριεκτικότητά της κυμαίνεται από 20% εώς 30% και θεωρείται πολύ παραγωγική ως ποικιλία και ανθεκτική σε ξηρό κλίμα. Γι’αυτό τον λόγο πολλές φορές αναφέρεται ώς η βασίλισσα των ελληνικών ποικιλι.ων. Επίσης, η κορωνέικη είναι μια ποικιλία κατάλληλη για εντατική και υπερεντατική καλλιέργεια που όμως δεν συναντάται στην Κρήτη λόγω τυπολογία εδάφους.

Η Μαστοειδής – Τσουνάτη συναντάται σε υψόμετρο εώς και 1000 μέτρων και στην Κρήτη και συνηθίζεται να καταναλώνεται και ως επιτραπέζια ελιά. Ο καρπός της θυμίζει λεμόνι και ζυγίζει 2 – 3 γραμμάρια. Η ελαιοπεριεκτικότητά της κυμαίνεται από 20% εώς 30% και συλλέγεται από τον Νοέμβριο εώς τον Ιανουάριο. Είναι μέτρια παραγωγική, ανθεκτική στο κρύο και πολύ ευαίσθητη στον δάκο.

Όσον αφορά την Χονδροελιά η καλλιέργεια της έχει εγκαταλειφθεί τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και της ιδιαίτερης φροντίδας που χρειάζεται παρόλο που παράγει ελαιόλαδο υψηλής ποιότητας.

Οι περιοχές Προστατευμένης Ονομασίας Προέλευσης στην Κρήτη είναι οχτώ και συνοδεύουν το ελαιόλαδο που παράγει η ποικιλία Κορωνέικη:

• Π.Ο.Π Βιάνος Ηρακλείου
• Π.Ο.Π ΒόρειουΜυλοποτάμου Ρεθύμνης
• Π.Ο.Π Πεζά Ηρακλέιου
• Π.Ο.Π Αρχάνες Ηρακλείου Κρήτης
• Π.Ο.Π. Κολυμβάρι Χανίων Κρήτης
• Π.Ο.Π Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο Θραψανό
• Π.Ο.Π Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο Σέλινο Κρήτης
• Π.Ο.Π Μεσσαρά Κρήτης
• ΠΟΠ Σητείας Λασιθίου Κρήτης

Η Κρήτη είναι μία περιοχή προνομιούχα όσον αφορά την παραγωγή ελαιολάδου και την σύνδεσή του με την καθημερινή ζωή του πληθυσμού. Σχεδόν κάθε χωριό διαθέτει ένα ή περισσότερα ελαιοτριβεία όπου μικροί και μεγάλοι παραγωγοί αλέθουν, εμφιαλώνουν ή πωλούν χύμα την παραγωγή τους. Οι Κρήτες έχουν μία μακρά παράδοση που συνδέεται με το ελαιόλαδο τόσο στην μαγειρική όσο και στα ήθη και έθιμα του νησιού.

Ειρήνη Κοκολάκη

Η Ειρήνη Κοκολάκη, είναι εμειρογνώμων δοκιμαστής παρθένων ελαιολάδων, διπλοματούχος του Πανεπιστημίου Χαέν της Ισπανίας και πιστοποιημένη από το Διεθνές Συμβούλιο Ελαίας. Είναι επίσης κριτής στον διεθνή διαγωνισμό ελαιολάδου στη Πάρμα της Ιταλίας και παραγωγός του O Olive EVOO