Η Γοργόνα και ο Αστικός Αμπελώνας της Θεσσαλονίκης

 

Όταν σκεφτόμαστε μια οινογευστική εμπειρία και την επιλογή ενός οινοποιείου που θα επισκεφτούμε, τις περισσότερες φορές το μυαλό μας πάει σε ένα ονειρικό κτήμα χαμένο στην ελληνική … ε και καμιά φορά στην ιταλική ή τη γαλλική ύπαιθρο, περιτριγυρισμένο από καταπράσινους λόφους ή στη μέση ατελείωτων αμπελώνων.

Πόσοι όμως μπορούν να σκεφτούν και την δυνατότητα της επίσκεψης τους σε ένα αστικό αμπελώνα;

Η αλήθεια είναι πως σπανίζουν οι περιπτώσεις των οινοποιείων που βρίσκονται  στις παρυφές των  πόλεων και ακόμη πιο σπάνιο, μέσα στον αστικό ιστό τους.

Ωστόσο υπάρχουν ακόμη μερικά φημισμένα αστικά αμπελοτόπια.  Τα συναντάμε συνήθως σε πόλεις που βρίσκονται σε παραδοσιακές οινικές περιοχές όπως η Βουργουνδία, ο Λίγηρας, το Bordeaux, η Valpolicella ή το Porto όπου μεγαλώνοντας, πόλεις όπως η Nandes, το Bordeaux, η Verona ή η Dijon ενσωμάτωσαν μέσα στον ιστό τους κάποια αμπέλια, και σε μερικές περιπτώσεις ακόμη και οινοποιεία.

Η Βιέννη είναι ένα από τα κορυφαία παραδείγματα πόλης  η οποία αγκαλιάζει και περιβάλλεται από αμπελώνες ! Προβάλλοντας δε τον αρμονικό συνδυασμό των κρασιών αυτών των αμπελώνων  με την τοπική, χειροποίητη γαστρονομία σε παραδοσιακές ταβέρνες που ονομάζονται Heurigen, δημιούργησαν ισχυρές προϋποθέσεις -γαστρονομικά κίνητρα στην ουσία-  για να την επισκεφτεί κάποιος, ακόμη κι από το εξωτερικό!

Στο Μιλάνο, δημιούργησαν πριν από λίγα χρόνια τον αμπελώνα του DaVinci. Οι Ιταλοί ξέρουν να δημιουργούν και να αφηγούνται ιστορίες και στην τελική … με αυτό τον τρόπο εδώ και δεκαετίες, να προσδίδουν φήμη στα κρασιά τους.

Θα μπορούσε να γίνει το ίδιο και στη Θεσσαλονίκη;

Είναι ενθαρρυντικό που η Θεσσαλονίκη, στην παγκόσμια αρθρογραφία, συγκαταλέγεται σε εκείνες τις ιδιαίτερες πόλεις του κόσμου που έχουν έναν αμπελώνα μέσα στο μητροπολιτικό τους ιστό.

Ένα πανέμορφο αμπέλι που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από το φημισμένο Clos Montmarte στο Παρίσι, τη Venissa στη Βενετία, ή το Queens County Farm Museum Winery και το Rooftop Reds (φυτεμένο στην ταράτσα ενός τεράστιου κτηρίου)  που βρίσκονται στη  Νέα Υόρκη.

Η δημιουργία ενός αστικού αμπελώνα και κυρίως η συντήρηση του, δεν είναι εύκολη υπόθεση και πολύ περισσότερο, δεν φαίνεται να είναι και βιώσιμη !

Κι όμως κάποιοι εκεί έξω το κάνουν να είναι βιώσιμο και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία!

Καθώς οι τάσεις για artisanal προϊόντα, αυτό που λένε “από το αγρόκτημα στο τραπέζι”, διαρκώς αυξάνονται σε δημοτικότητα, η απήχηση ενός αστικού αμπελώνα συναντά όλο και μεγαλύτερη αποδοχή, πρώτιστα από τους περίοικούς του και κατ’ επέκταση από τους κατοίκους της πόλης του και γιατί όχι, και από τους επισκέπτες της πόλης αυτής .

Πολλοί από τους πιο γνωστούς αστικούς αμπελώνες, που βρίσκονται σε μερικές από τις πιο διάσημες πόλεις του κόσμου, δημιουργήθηκαν πρόσφατα -όπως της Θεσσαλονίκης-  άλλοι ξαναδημιουργήθηκαν, ενώ μερικοί από αυτούς έχουν επιβιώσει για αιώνες.  Είναι όμως όλοι τους, όμορφες και συναρπαστικές μαρτυρίες της δυνατότητας που έχει αυτό το φυτό να καλλιεργείται και να μας δίνει τον υπέροχο καρπό του για την παραγωγή κρασιού.

Το 2013, η πόλη της Θεσσαλονίκης φυτεύει τον πρώτο και μοναδικό μέχρι σήμερα αστικό αμπελώνα της Ελλάδας. Όπως ανέφερε πρόσφατα ο καθηγητής του ΑΠΘ Στέφανος Κουντουράς,  «το σκεπτικό πίσω από τη δημιουργία του αστικού αμπελώνα φέρει ένα όνομα,  το όνομα του σημερινού Δημάρχου Θεσσαλονίκης, του Κωνσταντίνου Ζέρβα» και συνεχίζοντας ανέφερε «Πριν από εννέα χρόνια με πήρε τηλέφωνο και μου είπε την ιδέα για τη δημιουργία του αστικού αμπελώνα. Στην αρχή μου φάνηκε εντελώς παράξενο και ήμουν επιφυλακτικός. Ακολούθησε όμως και ένα ακόμη τηλεφώνημα από το Βαγγέλη Γεροβασιλείου ο οποίος ήταν ήδη ενθουσιασμένος με την ιδέα. Δεν μπορούσα με τίποτε να πιστέψω τότε, πως θα δημιουργούσαμε, αυτό το κόσμημα που υπάρχει σήμερα»!

480 αμπέλια, μόνο από γηγενείς ελληνικές ποικιλίες: οι λευκές Ρομπόλα και Μαλαγουζιά και οι ερυθρές  Αγιωργίτικο και Ξινόμαυρο καλλιεργούνται συστηματικά και κάτω από την επίβλεψη  του τμήματος Γεωπονίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Κτήματος Γεροβασιλείου.

Ο Αρχικός στόχος του έργου ήταν να έχει εκπαιδευτικό χαρακτήρα και με την ελπίδα ότι τα κρασιά θα δημοπρατούνται προς όφελος της τοπικής κοινωνίας της πόλης της Θεσσαλονίκης στο μέλλον.

Σήμερα όλος αυτός ο σχεδιασμός είναι σε πλήρη εξέλιξη. Ο αμπελώνας  βρίσκεται σε εξαιρετική κατάσταση και μπορεί πλέον να περάσει στην επόμενη φάση του, αυτή που θα δώσει ακόμη περισσότερη προστιθέμενη αξία στην αισθητική και στην τουριστική εικόνα της Θεσσαλονίκης. Άλλωστε, το σύνολο αυτών των πανέμορφων φυτών, πέρα από τον εκπαιδευτικό του ρόλο, που από μόνος του είναι πολύ σπουδαίος, μπορεί να προσφέρει πολλά περισσότερα στην πόλη της Θεσσαλονίκης, αλλά και στη γαστρονομία της.

Ίσως να είναι καρμικό το γεγονός ότι  η Θεσσαλονίκη αναδείχθηκε και επίσημα, παγκόσμια πόλη της Γαστρονομίας,  καθώς εντάχθηκε  στο Παγκόσμιο Δίκτυο Δημιουργικών Πόλεων της UNESCO.  Δεν είναι τυχαίο που τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι επισκέπτες από όλο τον κόσμο δηλώνουν  οπαδοί των ξεχωριστών φαγητών και  γεύσεων που ανακαλύπτουν στα σοκάκια της.

Δε πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι γαστρονομία χωρίς κρασί,  για τον σύγχρονο, δυτικό πολίτη του κόσμου δεν νοείται!

Μπορεί λοιπόν ο Αστικός Αμπελώνας της Θεσσαλονίκης να εκμεταλλευτεί τις συγκυρίες και αυτή την ισχυρή τάση; Σίγουρα ναι καθώς προσφέρει ήδη αρκετά αλλά θα μπορούσε να δώσει πολλά περισσότερα όπως:

Ομορφιά

Ένας αμπελώνας δεν είναι απλώς ένα ήπιο λοφώδες τοπίο.

Ένας αμπελώνας μπορεί να σημαίνει ζωή σε μια πόλη: με το μοναδικό του πράσινο το καλοκαίρι και την συνεχώς μεταβαλλόμενη εικόνα των χρωμάτων του, μεταμορφώνει την όψη του τοπίου, δημιουργώντας κάθε μέρα και μια νέα οπτική, έναν νέο ορίζοντα.

Εκπαίδευση

Οι οργανωμένες επισκέψεις των μαθητών της πόλης αλλά και άλλων περιοχών είναι πλέον συστηματικές. Εκεί, η συναρπαστική περιγραφή του κύκλου ζωής της αμπέλου, της παραγωγής του κρασιού και της άρρηκτης σχέσης του με την ιστορία του ελληνικού πολιτισμού είναι ούτως ή άλλως εποικοδομητική και χρήσιμη. Κυρίως όμως μέσα από αυτή τη διαδικασία και την  επαφή των παιδιών της πόλης με τη γη, τους μεταδίδεται και η γοητεία της οινικής κουλτούρας.

Γευσιγνωσίες

Οργανωμένες γευσιγνωσίες σε Έλληνες και κυρίως σε ξένους δημοσιογράφους οίνου εδώ, στο χώρο του αμπελώνα. (όχι απαραίτητα με τα κρασιά του, αφού η ποσότητες είναι μικρές αλλά και με κρασιά από άλλα οινοποιεία της Θεσσαλονίκης ή της Β. Ελλάδας). Αυτό σημαίνει πως θα ήταν καλό να ενεργοποιηθούν όλοι οι οινοπαραγωγοί της Θεσσαλονίκης.

Εκδηλώσεις

Ανοιχτές εκδηλώσεις για το κοινό ή για καλεσμένους στο χώρο του αμπελώνα, όπως η σημερινή, με θέμα το κρασί σε σημαντικές στιγμές του κύκλου ζωής της αμπέλου (το χειμερινό κλάδεμα που ξεκινά του Αγίου Τρύφωνα, το ξεκίνημα της ωρίμασης των σταφυλιών, ο περκασμός ή το τέλος τρύγου)

Προσχήματα για γιορτές μπορούμε να βρούμε πολλά, αρκεί να υπάρχει διάθεση όραμα και στόχοι !

Ο Αμπελώνας αυτός όμως είναι και το κρασί που παράγει . . . Οι Γοργόνες !

Η πώληση του μεγαλύτερου μέρους της παραγωγής του σε οργανωμένους, επαγγελματικούς πλειστηριασμούς* δια ζώσης ή στο διαδίκτυο θα μπορούσε να προσφέρει κάποια σημαντικά έσοδα.

Το όφελος δεν θα είναι μόνο οικονομικό καθώς η  δημοσιότητα της ίδιας της διαδικασίας μπορεί να δώσει  τη δυνατότητα για την επικοινωνία της ύπαρξης του και της σημασίας του, στο ευρύτερο κοινό.

Η μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή πλειοδοτών και η επίτευξη υψηλών τιμών, μπορούν να ενδυναμώσουν ακόμη περισσότερο  τη φήμη της Γοργόνας και του αμπελώνα που τη παράγει . . .  και αυτό είναι κάτι που μπορεί να επιτευχθεί.  Αρκεί να στηριχθεί στο συναίσθημα των εύπορων κατοίκων της Θεσσαλονίκης, σε συλλέκτες και σε ψαγμένους επαγγελματίες από το χώρο της εστίασης και της φιλοξενίας της πόλης μας,  που θα μπορούν να σερβίρουν την οινική έκφραση της Θεσσαλονίκης . . . στο ποτήρι.

Τελικά, η Θεσσαλονίκη μόνο οφέλη μπορεί να είναι αποκομίσει από τον αμπελώνα της Γοργόνας καθώς:

• Η καλή φήμη του αμπελώνα δίνει προστιθέμενη αξία στη φήμη της Θεσσαλονίκης.
• Δημιουργεί ένα ακόμη σημείο επίσκεψης, για τον εν δυνάμει επισκέπτη.
• Ισχυροποιεί το αφήγημα της οινικής και γαστρονομικής κουλτούρας της Θεσσαλονίκης
• Και τελικά, η διάδοση της αξίας του μοναδικού αστικού αμπελώνα στην Ελλάδα θα μπορούσε να  συσπειρώσει τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης γύρω από αυτόν, ώστε να τον υποστηρίξουν ακόμη περισσότερο, είτε με προσωπική εργασία ή ακόμη και με δωρεές . . . όταν τους ζητηθεί (άλλωστε, οι δωρεές  είναι κάτι σύνηθες για τους αστικούς αμπελώνες άλλων πόλεων)

Γιατί όχι και στον Αστικό Αμπελώνα της Θεσσαλονίκης;

Στέφανος Κόγιας DipWSET

*Για πρώτη φορά το Σάββατο 17 Δεκεμβρίου στο χώρο της Δημοτικής Πινακοθήκης Casa Bianca ο Δήμος Θεσσαλονίκης διοργάνωσε μια ξεχωριστή δημοπρασία

150 φιαλών κρασιού από τον αστικό αμπελώνα.

Οι φιάλες  θα φέρουν ετικέτες από έργα του  Γύζη, του,  Εγγονόπουλου, του Κεσσανλή, του Λούστα, του Φασιανού, και του Μόραλη. που φιλοξενούνται στη Δημοτική Πινακοθήκη.

Προορισμός των εσόδων της εκδήλωσης είναι η υποστήριξη του Δημοτικού Βρεφοκομείου «Ο Άγιος Στυλιανός».