Η Ιαπωνική αγορά οίνου

 

1. Ο ιαπωνικός αµπελώνας

Παρά το γεγονός ότι η Ιαπωνία είναι χώρα µεγάλης κατανάλωσης οίνου, παραµένει µέρος όπου η αµπελουργία δεν δύναται να αναπτυχθεί επαρκώς. Το έδαφος, η σύνθεση του χώµατος και κυρίως οι κλιµατολογικές συνθήκες καθιστούν την καλλιέργεια των σταφυλιών πολύ δύσκολη. Αποτρεπτικοί παράγοντες για την καλλιέργεια αµπέλου είναι η οξύτητα του εδάφους καθώς και τα υψηλά επίπεδα βροχόπτωσης και υγρασίας. Ως εκ τούτου, ο ιαπωνικός οίνος παράγεται σε ορισµένες µόνο περιοχές όπως το Yamanashi και προορίζεται ως επί το πλείστον για εγχώρια χρήση. Μεταξύ των ετών 2012-2013, οι εισαγόµενοι οίνοι αντιστοιχούσαν κατά µέσο όρο στο 67% της συνολικής κατανάλωσης, ενώ οι εγχώριοι οίνοι αντιστοιχούσαν στο 33%.

2. Τάσεις κατανάλωσης οίνου στην Ιαπωνία

Η µεγάλη αλλαγή στην αύξηση κατανάλωσης οίνου στην Ιαπωνία (wine boom) έλαβε χώρα στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ένεκα της εντατικής προώθησής του από διάσηµους εδώ sommeliers. Η κύρια ζήτηση αφορούσε τον κόκκινο οίνο, όµως και οι πωλήσεις άσπρου οίνου άρχισαν να σηµειώνουν επίσης ανοδική τάση. Μετά το 1997 η σχετική κατανάλωση άρχισε να µειώνεται και µόνο µετά το 2010 παρατηρήθηκε αξιοσηµείωτη σχετική αύξηση της δηµοτικότητάς του. Αυτή η σηµαντική αλλαγή αποδίδεται στον κατακλυσµό της αγοράς από φθηνό και ποιοτικό οίνο.

Eιδικότερα, η κατανάλωση οίνου στην Ιαπωνία αυξήθηκε από 2,2 λίτρα κατά κεφαλή το 2011 σε 2,69 λίτρα το 2012. Σηµειώνεται πως το 2014, η Ιαπωνία εισήγαγε εµφιαλωµένους οίνους συνολικής αξίας 990,149 εκ. ευρώ.
Περισσότερο από το 50% του πληθησµού καταναλώνει οίνο τουλάχιστον µία φορά την εβδοµάδα, µε το 7% εξ αυτών σε ηµερήσια πλέον βάση. Οι γυναίκες είναι και οι µεγαλύτερες καταναλώτριες οίνου.

Όσον αφορά τις προτιµήσεις των καταναλωτών, ο κόκκινος οίνος είναι ο πιο δηµοφιλής: τουλάχιστον 50% εξ αυτών προτιµούν τον εν λόγω οίνο, έναντι 38% οποίοι προτιµούν λευκό. Η κατανάλωση ροζέ οίνου άρχισε επίσης να σηµειώνει σηµαντική άνοδο ακολουθώντας τις σχετικές παγκόσµιες τάσεις.

Γράφηµα 2: Kατανάλωση ανά τύπο οίνου στην Ιαπωνία

Oι περισσότεροι καταναλωτές προτιµούν κόκκινο οίνο των εξής ποικιλιών: Cabernet Sauvignon (36%), Merlot (25%) και Pinot Noir (22%), ενώ λευκό οίνο αντιστοίχως Chardonnay (45%), Sauvignon Blanc (23%) και Riesling (15%).

Ο αφρώδης οίνος κερδίζει ολοένα και µεγαλύτερο έδαφος στην ιαπωνική αγορά. Η συνολική εισαγόµενη ποσότητα αφρώδους οίνου αυξήθηκε κατά 14,42 το έτος 2014 σε σχέση µε έναν χρόνο νωρίτερα. Σηµειώνεται πως η Ιαπωνία είναι η δεύτερη µεγαλύτερη αγορά παγκοσµίως cuvee αφρώδους οίνου.
Ο αφρώδης οίνος είναι ιδιαίτερα δηµοφιλής µεταξύ των γυναικών, ενώ αξίζει να σηµειωθεί πως καταναλώνεται πλέον σε ηµερήσια βάση και όχι µόνο σε εορταστικές εκδηλώσεις. Εξάλλου ο αφρώδης οίνος έχει αρχίσει να αντικαθιστά την µπύρα σαν ελκυστικό ποτό, µε τα νεότερα στρώµατα του πληθυσµού να πρωτοστατούν σ’ αυτήν την τάση.

Η κατανάλωση του οίνου στην Ιαπωνία επηρεάζεται σηµαντικά από την τιµή. Για τις περισσότερες οµάδες του πληθυσµού, η τιµή αποτελεί τον πιο καθοριστικό παράγοντα για την αγορά ενός οίνου. Επιπλέον, περίπου το 58% των καταναλωτών προτιµά να αγοράζει οίνο στα σούπερ-µάρκετ παρά να τον γεύεται στα εστιατόρια και τα κέντρα διασκέδασης.

3. H πώληση οίνου στην Ιαπωνία

Η Ιαπωνία εισήγαγε 196.054 kL οίνου το 2010, εκ των οποίων 133.517 kL εµφιαλωµένους και 35.807 kL µη εµφιαλωµένους. Ωστόσο παραµένει ακόµη µία από τις δυσκολότερες αγορές οίνου στην Ασία, όπου η πρόσβαση είναι δύσβατη.
Σύµφωνα µε ευρήµατα πρόσφατης έρευνας του πανεπιστηµίου “Meiji”, το 54% των Ιαπώνων καταναλωτών, όταν σκοπεύει να αγοράσει έναν οίνο, εξετάζει πρωταρχικώς τη χώρα προέλευσής του. Ως εκ τούτου, Έλληνες παραγωγοί ενδεχοµένως να αντιµετωπίσουν προβλήµατα αναγνώρισης στην προσπάθειά τους να προωθήσουν τους οίνους τους στην Ιαπωνία.
Σε κάθε περίπτωση, οι ποικιλίες σταφυλιών, η ιστορία και η συσκευασία αποτελούν τρεις σηµαντικές παραµέτρους που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη όταν µία ελληνική επιχείρηση ενδιαφέρεται να εξάγει οίνους στην Ιαπωνία.
Οι κλασσικές ποικιλίες του παλαιού κόσµου, όπως Cabernet Sauvignon ή Chardonnay παραµένουν πολύ δηµοφιλείς. Όπως αναφέρθηκε και πρωτύτερα, η συσκευασία θεωρείται εξαιρετικά σηµαντική, αφού εκλαµβάνεται ως µέρος της καταναλωτικής εµπειρίας.

4. Εισαγωγές οίνου

O οίνος άρχισε να αποκτά µεγάλη δηµοτικότητα στην Ιαπωνία στα τέλη του 19ου αιώνος, κατά την περίοδο διακυβέρνησης του αυτοκράτορος Meiji. Μετά τον δεύτερο παγκόσµιο πόλεµο, οι εισαγωγές οίνου γνώρισαν µεγάλη άνθηση, µε τις ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως την Γαλλία, να εισέρχονται µε µεγάλη επιτυχία στην ιαπωνική αγορά.

H Ιαπωνία είναι ο πέµπτος σηµαντικότερος εισαγωγέας οίνων παγκοσµίως έχοντας εισάγει περί τα 1,4 εκ. εκατόλιτρα το 2013, καθώς επίσης πέµπτος σηµαντικότερος εισαγωγέας των ευρωπαϊκών οίνων. Αποτελεί δε τη δεύτερη µεγαλύτερη ασιατική αγορά για τους Ευρωπαίους παραγωγούς, µετά την Κίνα.

Η Γαλλία παραµένει κορυφαία εξαγωγική χώρα, τόσο µε βάση την ποικιλία, όσο και την ποσότητα, ακολουθούµενη από την Ιταλία. Η Γαλλία εξήγαγε 53 εκ. λιτρα εµφιαλωµένου οίνου στην Ιαπωνία το 2014, αξίας 378 εκ. ευρώ, ελέγχοντας περίπου το 31,5% της συνολικής αγοράς. Οι Ιάπωνες έχουν πολύ θετική άποψη για τον γαλλικό οίνο και τον θεωρούν ως την πλέον ασφαλή επιλογή (safe choice). Ωστόσο, το µερίδιο αγοράς της Γαλλίας σηµειώνει πτωτική πορεία τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας κυρίως του ανταγωνισµού που δέχεται από τις νέες χώρες οίνου (new world wines).

H Iταλία, ως δεύτερη εξαγωγική δύναµη εµφιαλωµένων οίνων στην Ιαπωνία, έχοντας εξάγει 34 εκ. λίτρα το 2014, αξίας 137 εκ. ευρώ, διαθέτει µερίδιο αγοράς 18,5%. Η αυξανόµενη δηµοτικότητα των ιταλικών εστιατορίων στην Ιαπωνία, ασφαλώς υποστηρίζει την κατανάλωση ιταλικών οίνων.

Σηµαντική αύξηση παρουσιάζουν τα τελευταία χρόνια οι χιλιανοί οίνοι, αφού η Χιλή αποτελούσε το 2014 την τρίτη εξαγωγική δύναµη µε µερίδιο αγοράς 20,2%, έναντι µερίδου µόλις 6,4% το 2005. Ειδικότερα, η Χιλή εξήγαγε το 2014 44 εκ. λίτρα εµφιαλωµένου οίνου, αξίας 107 εκ. ευρώ. Η συµφωνία ελευθέρου εµπορίου µεταξύ Ιαπωνίας και Χιλής συνέβαλε στην µείωση των εισαγωγικών δασµών. Επιπροσθέτως, οι Ιάπωνες καταναλωτές διαθέτουν θετική εικόνα για την Χιλή ως χώρα προµήθειας τροφίµων. Οι χιλιανοί οίνοι πωλούνται σε χαµηλές τιµές στα ιαπωνικά σούπερ µάρκετ και κάβες, έχοντας έτσι εδραιώσει σταθερή παρουσία στις ιαπωνικές “Izakaya” (παραδοσιακές ιαπωνικές ταβέρνες).

Τέταρτη εξαγωγική δύναµη οι Η.Π.Α. µε µερίδιο αγοράς 6,4%. Το 2014 οι Η.Π.Α εξήγαγαν 9 εκ. λίτρα εµφιαλωµένου οίνου, αξίας 72 εκ. ευρώ. Η California διαθέτει εξαιρετική εικόνα ως οινοπαραγωγική περιοχή µεταξύ των Ιαπώνων καταναλωτών και η ονοµασία “Napa” έχει εξαιρετική φήµη και είναι συνδεδεµένη µε µία εικόνα υψηλής ποιότητας οίνου. Αξιοσηµείωτη είναι, επίσης, η χαµηλή τιµή των αµερικανικών οίνων.

Πέµπτη εξαγωγική δύναµη η Ισπανία, µε αυξανόµενες εξαγωγές οίνων τα τελευταία χρόνια. Με 51 εκατοµµύρια εκατόλιτρα, η συνολική ισπανική παραγωγή οίνου το 2013 ξεπέρασε την αντίστοιχη της Γαλλίας και της Ιταλίας, καθιστώντας την έτσι πρώτη παγκόσµια δύναµη παραγωγής οίνου. Η αύξηση τόσο στην παραγωγή όσο και στις εξαγωγές της τα τελευταία χρόνια ήταν αξιοπαρατήρητη και στην ιαπωνική αγορά. Το 2014 η Ισπανία εξήγαγε 21 εκ. λίτρα εµφιαλωµένου οίνου, αξίας 52 εκ. ευρώ.

Σηµειώνεται πως η Ισπανία είναι η τρίτη ευρωπαϊκή εξαγωγική δύναµη εµφιαλωµένου οίνου στην Ιαπωνία και δεύτερη µετά την Πορτογαλία στους ενισχυµένους οίνους (fortified wines). Οι αυξηµένες ισπανικές εξαγωγές µπορούν να αποδοθούν στην καλή φήµη του ισπανικού οίνου µεταξύ των Ιαπώνων καταναλωτών, καθώς και στις χαµηλές τιµές του που κυµαίνονται από 289 έως 699 γιεν ανά φιάλη. Επιθετικό µάρκετινγκ και εντατική προώθηση εντός Ιαπωνίας, διά συνεχούς υποστήριξης από τον ισπανικό οργανισµό προώθησης ICEX, είχαν ως αποτέλεσµα την ενδυνάµωση της θέσεως των ισπανικών οίνων στη χώρα του Ανατέλοντος Ηλίου. Επί πλέον, ο ολοένα και µεγαλύτερος αριθµός των ισπανικών εστιατορίων στο Τόκυο και η µεγάλη διαθεσιµότητα ισπανικών προϊόντων σε πολλά σούπερ µάρκετ συνέβαλαν στη γενικότερη προώθηση των εν λόγω οίνων.

Υπόλοιπες χώρες κατά σειρά κατάταξης οποίες εξάγουν επιτυχώς εµφιαλωµένο οίνο στην Ιαπωνία είναι η Αυστραλία, Γερµανία, Αργεντινή, Ν. Ζηλανδία, η Ν. Αφρική, Πορτογαλία, η Αυστρία κλπ.
Είναι ωστόσο σαφές πως η κυριαρχία των παλαιών χωρών οίνου απειλείται από την αυξανόµενη δηµοτικότητα των νέων χωρών, όπως οι Η.Π.Α. και η Αυστραλία.

Πηγή: Υπουργείο Οικονοµικών Ιαπωνίας / Στατιστική Υπηρεσία Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Τόκυο

Οι ελληνικές εξαγωγές οίνου το 2014 έφθασαν τα 191.361 ευρώ, έναντι 141.801 ευρώ το 2013, σηµειώνοντας αύξηση κατά 35%. Την µεγαλύτερη συνεισφορά είχε η δασµολογική κατηγορία 22042180, µε εξαγωγές συνολικής αξίας 64.801 ευρώ και µεταβολή 125,1% σε σχέση µε έναν χρόνο νωρίτερα, καθώς και η δασµολογική κατηγορία 22042179 µε εξαγωγές συνολικής αξίας 54.421 ευρώ και µεταβολή 94,4%.

5. Κανάλια διανοµής

Σχεδόν το 50% του καταναλωθέντος οίνου στην Ιαπωνία διανέµεται µέσω της λιανικής και το υπόλοιπο µέσω άλλων καναλιών, συµπεριλαµβανοµένων µπαρ, εστιατορίων.

Λιανική πώληση

Όσον αφορά την λιανική πώληση, οι κανόνες περί διανοµής του οίνου και άλλων αλκοολούχων ποτών ρυθµίζονται από τον ιαπωνικό νόµο “Liquor Tax Law”. H εγχώρια διανοµή οίνου πραγµατοποίειται µέσω ενός πολυεπίπεδου συστήµατος στο οποίο παρεµβάλλονται τουλάχιστον ένας µε δύο χονδρέµπορους. Πρόσφατα οι διανοµείς έχουν καταστεί πιο επιθετικοί, αναζητώντας τρόπους αύξησης των κερδών τους. ΄Ετσι ενώ οι µεγάλοι διανοµείς οίνου συνήθιζαν να αγοράζουν από διάφορους ειδικευµένους εισαγωγείς, βρίσκουν πλέον πιο κερδοφόρο να στέλνουν αγοραστές σε οινοπαραγωγικές περιοχές, εισάγοντας απευθείας οίνους και διανέµοντάς τους στη συνέχεια στα καταστήµατα λιανικής. Οι πωλήσεις δε οίνου σε σούπερ µάρκετ και convenience stores σηµειώνουν σταθερή άνοδο, δεδοµένου ότι παραχωρείται πλέον µεγαλύτερος χώρος στα ράφια των εν λόγω καταστηµάτων. Οι περισσότεροι οίνοι εξ αυτών προέρχονται από τη Χιλή, Ισπανία, Ιταλία και Η.Π.Α. Επίσης θα πρέπει να σηµειωθεί πως οι γυναίκες που παραδοσιακά πραγµατοποιούν τις αγορές των νοικοκυριών, αγοράζουν οίνο από τα σούπερ µάρκετ και τα convenience stores ολοένα και συχνότερα.

Εισαγωγές από καταστήµατα πώλησης οίνων (wine shops) O αριθµός των ειδικευµένων στους εισαγόµενους οίνους καταστηµάτων στην Ιαπωνία έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Τα περισσότερα εξ αυτών βρίσκονται σε αστικές περιοχές, ενώ οι εργαζόµενοι υπάλληλοι σ’αυτά είναι γνώστες του οίνου, δίδοντας πληροφορίες στους πελάτες τους σχετικά µε τους τύπους των οίνων, τον τρόπο κατανάλωσης αυτών και τις συνθήκες διατήρησής τους.

Supermarkets Tα σούπερ µάρκετ αφιερώνουν ολοένα και περισσότερο χώρο στα ράφια τους για τους οίνους. Η πλειοψηφία των φιαλών οίνου που πωλούνται στα σούπερ µάρκετ ποικίλει µεταξύ 298-699, 700-100 και 1000-2000 γιεν. Οι οίνοι που συναντάει κανείς στα ιαπωνικά σούπερ µάρκετ προέρχονται κυρίως από τη Χιλή και την Ισπανία, αλλά και την Ιταλία και τις Η.Π.Α.

Convenience stores Τα περισσότερα εν λόγω καταστήµατα πωλούν συνήθως φθηνούς οίνους, µεταξύ άλλων και εγχώριους. Ο ρόλος των καταστηµάτων αυτών στη διανοµή των οίνων είναι εξίσου σηµαντικός όσο και των σούπερ µάρκετ.

Μεγάλοι χονδρέµποροι Το σούπερ µάρκετ χονδρικής “Costco” (http://www.costco.co.jp) που διαθέτει 20 καταστήµατα στην Ιαπωνία, θεωρείται πως επηρεάζει τις τιµές της αγοράς οίνων, καθώς και τις καταναλωτικές οινικές αντιλήψεις. Το Costco πωλεί εισαγόµενους οίνους σε πολύ χαµηλές τιµές, ορισµένες φορές ακόµη και 500 γιεν τα 750 ML.Mία άλλη µεγάλη χονδρεµπορική σηµαντική εταιρεία είναι η “Yamaya” (https://www.yamaya.jp/index.html), οποία διαθέτει καταστήµατα πώλησης αλκοολούχων ποτών, σε 309 σηµεία ανά την ιαπωνική επικράτεια.

Πωλήσεις online Oι online πωλήσεις αυξάνονται συνεχώς, ιδιαίτερα αυτές που σχετίζονται µε ακριβούς και µεσαίας τιµής οίνους. Εκτιµάται πως εν λόγω πωλήσεις αντιστοιχούν στο 5% της συνολικής αγοράς οίνου.

6. Συσκευασία

Η συνήθης συσκευασία για εγχώριους και εισαγόµενους οίνους αφορά φιάλες που διαθέτουν 750 ΜL. Οι καταναλωτές ηλικίας 35 ετών αρχίζουν και αποδέχονται τα περιστρεφόµενα πώµατα στους ποιοτικούς οίνους, σε αντίθεση µε τους γηραιότερους καταναλωτές που προτιµούν ακόµη τον φελό.
Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις που εισαγόµενοι οίνοι πωλούνται και σε φιάλη των 375 ML ή 187,5 ML.
Οι εισαγόµενοι χύδην οίνοι (+150L) συνήθως αναµειγνύονται µε ιαπωνικά σταφύλια προκειµένου παραχθεί ιαπωνικό λικέρ, γνωστό και µε την ονοµασία “Kokusan wine”.

7. Διάφοροι τύποι οίνων

Α. Αφρώδης οίνος

Η αξία των εισαγόµενων αφρωδών οίνων µειώθηκε κατά 5,79% το έτος 2013. Η συνολική εισαγόµενη ποσότητα αυξήθηκε κατά 5,65%. Παρά το γεγονός πως ο αφρώδης οίνος καταναλωνόταν κυρίως σε ειδικές εκδηλώσεις και επετείους, η σχετική αγορά επεκτάθηκε και πλέον αυτός καταναλώνεται συχνότερα, έχοντας καταστεί ιδιαίτερα δηµοφιλής µεταξύ των γυναικών. Ο κύριος όγκος αφρώδους οίνου εισάγεται από την Γαλλία. Άλλοι κύριοι προµηθευτές είναι η Ιταλία και η Ισπανία.

Β. Ενισχυµένοι οίνοι (fortified wines)

H Iαπωνία εισάγει µία µικρή ποσότητα Sherry και Porto κυρίως από την Πορτογαλία και την Ισπανία. Οι σχετικές εισαγωγές από τις δύο αυτές χώρες αντιστοιχούν στο 88% της αγοράς, τόσο σε όγκο, όσο και αξία.

Γ. Βιολογικός Οίνος

Οι Ιάπωνες καταναλωτές επιδεικνύουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον βιολογικό οίνο. Το πρώτο κατάστηµα βιολογικών οίνων άνοιξε στο Τόκυο το 1998 και έκτοτε ο αριθµός τους διευρύνεται. Σχεδόν ¾ του εισαγόµενου βιολογικού οίνου εισάγονται από τη Γαλλία. Η τιµή τους δε για µία φιάλη 750 ΜL διαµορφώνεται στα 1.500 γιεν περίπου. Οι συγκεκριµένοι οίνοι είναι δηµοφιλείς µεταξύ των ατόµων που ενδιαφέρονται για την υγεία τους καθώς αυτών που προτιµούν ελαφρύτερο, πιο φρουτώδη και χαµηλού αλκοόλ οίνο.
8. Προϋποθέσεις εισαγωγής οίνου

O νόµος “Food Sanitation Law”

Σύµφωνα µε τον ανωτέρω ιαπωνικό νόµο, το ιαπωνικό Υπουργείο Υγείας, Εργασίας και Κοινωνικής Ευηµερίας (MHLW) περιγράφει τα επιτρεπόµενα όρια προσθέτων ουσιών που µπορούν να χρησιµοποιηθούν στους οίνους. Όλοι οι οίνοι που εισάγονται ως δώρα, ή προοριζόµενοι για πωλήσεις και άλλους εµπορικος σκοπούς υπόκεινται στον ανωτέρω νόµο. Ως εκ τούτου, οι εισαγωγείς στην Ιαπωνία θα πρέπει να υποβάλουν δήλωση για εισαγωγή τροφίµων (Notification Form on Importation of Foods”), τόσο προς το τελωνείο όσο και στο τοπικό “Quarantine office” (υπαγόµενο στο Υπουργείο Υγείας) όπου αφικνούνται οι οίνοι.

Ετικέτα

Η ετικέτα πρέπει να είναι µεταφρασµένη στην ιαπωνική γλώσσα. Οίνοι χωρίς κατάλληλη ετικέτα δεν µπορούν να πωληθούν ή να χρησιµοποιηθούν για άλλους εµπορικούς σκοπούς.
*πηγή: JETRO, Marketing Guidebook for Major Imported Products 2004/Food

9. Δασµοί και φόροι

Σχετικά µε τους δασµούς εισαγωγής επί των οίνων, αυτοί διαµορφώνονται ως εξής: για συσκευασίες κάτω των 2 λίτρων, 15% επί της αξίας C.I.F. ή 125 γιέν/λίτρο (επιλέγεται η µε κατώτερο όριο τα 67 γιέν/λίτρο µικρότερη τιµή. Πάντως πρακτικά, κατά µέσο όρο, οι δασµοί ανέρχονται σε 114,6 γιέν/λίτρο). Επιπροσθέτως, επιβάλλεται φόρος οινοπνεύµατος 80 γιέν/λίτρο και φόρος κατανάλωσης 8% επί της συνολικής αξίας. Το ίδιο ισχύει και για συσκευασίες κάτω των 150 λίτρων. Για συσκευασίες άνω των 150 λίτρων, οι εισαγωγικοί δασµοί διαµορφώνονται ως ακολούθως: 45 γιέν/λίτρο. Οι φόροι οινοπνεύµατος και κατανάλωσης παραµένουν οι ίδιοι, δηλαδή 80 γιέν/λίτρο και 8% επί της συνολικής αξίας αντίστοιχα.

10. Eξαγωγές ελληνικού οίνου στην Ιαπωνία

Σύµφωνα µε στατιστικά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, το 2013, οι ελληνικές εξαγωγές της δασµολογικής κατηγορίας 2204 “Kρασιά από νωπά σταφύλια στα οποία περιλαµβάνονται και τα εµπλουτισµένα µε αλκοόλη κρασιά”, ανήλθαν σε 159.928 ευρώ, έναντι 201.204 το 2012

11. Προκλήσεις που θα αντιµετωπίσουν οι ελληνικές εξαγωγικές εταιρείες οίνου στην προσπάθειά τους να εισέλθουν στην ιαπωνική αγορά

Οι ελληνικές εξαγωγικές εταιρείες αναµένεται να αντιµετωπίσουν διάφορες σχετικές προσκλήσεις, όπως: • Έλλειψη εθνικού brand name. • Kυριαρχία δυτικοευρωπαϊκών οίνων καθώς και των αντίστοιχων του νέου κόσµου. • Ζήτηση για ποιοτικούς οίνους σε χαµηλές τιµές πώλησης. • Υψηλούς δασµούς και παρεµβολή ενδιάµεσων στην αλυσίδα διανοµής, που έχουν συνολικά ως αποτέλεσµα την αύξηση των τιµών των προϊόντων. • Ελιτίστικη προσέγγιση.
Εντούτοις, παρά τα ανωτέρω εµπόδια, η επέκταση των Ελλήνων παραγωγών προς την Ιαπωνία θα µπορούσε να φέρει πολλά οφέλη και στις δύο πλευρές. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η Ιαπωνία θα µπορούσε να εκληφθεί ως πύλη εισόδου για επέκταση προς τις άλλες γειτονικές ασιατικές αγορές.
Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί πως εφόσον οι διαπραγµατεύσεις για Συµφωνία Ελευθέρου Εµπορίου µεταξύ Ιαπωνίας και Ε.Ε. καταλήξουν επιτυχώς, αναµένεται να διανοίξουν σηµαντικές ευκαιρίες για τους Έλληνες παραγωγούς. Η σταδιακή εξάλειψη των εισαγόµενων δασµών, θα επιτρέψει σ’ αυτούς να ανταγωνιστούν σε πιο ισότιµη βάση τους ανταγωνιστές τους, κυρίως αυτούς από τις χώρες του νέου κόσµου.

12. Είσοδος στην ιαπωνική αγορά

α) Δηµιουργία ισχυρής εικόνας της χώρας µέσω συνεργασίας µε άλλους παραγωγούς Προσέγγιση της ιαπωνικής αγοράς µε την υποστήριξη οµάδας παραγωγών ή συνδέσµων, ενδέχεται να αποβεί πιο επωφελής, σε σύγκριση µε µία ατοµική προσέγγιση. Οργανισµοί όπως η ισπανική οµοσπονδία οίνου και η Icex (Spanish board of Foreign Trade) αποτελούν δύο παραδείγµατα οµαδικής προώθησης, διευκολύνοντας την επέκταση των ισπανικών µικροµεσαίων επιχειρήσεων στις αλλοδαπές αγορές, συµπεριλαµβανοµένης της Ιαπωνίας.

β) Προβολή των ελληνικών οίνων στην ιαπωνική αγορά Η συµµετοχή σε διεθνείς εκθέσεις τροφίµων και ποτών όπως η Foodex στο Τόκυο (http://www3.jma.or.jp/foodex/en/index.html) ή η “Wine & Gourmet Japan” (http://www.wineandgourmetjapan.com), αποτελούν σηµαντικές δράσεις για την προώθηση των ελληνικών οίνων. Επιπλέον, η διαφήµιση σε ιαπωνικά κλαδικά περιοδικά οίνων, συνίσταται για την ουσιαστική προβολή αυτών.

γ) Προσέγγιση της αγοράς µέσω διαµόρφωσης ανταγωνιστικών τιµών Προκειµένου οι ελληνικοί οίνοι να µπορέσουν ανταγωνιστούν τους δηµοφιλέστερους εισαγόµενους οίνους στην ιαπωνική αγορά, οι Έλληνες παραγωγοί θα πρέπει να διαµορφώσουν ανταγωνιστικές τιµές, διατηρώντας όµως παράλληλα την γνωστή ποιότητα των προϊόντων τους. Σηµειώνεται πως η Ισπανία και η Χιλή κυριαρχούν στον τοµέα low end της σχετικής ιαπωνικής αγοράς, πουλώντας οίνους που η τιµή τους ανέρχεται σε 500 γιεν ή και λιγότερο.

δ) Ανεύρεση κατάλληλου εισαγωγέα Δεδοµένης της πολυπλοκότητας της ιαπωνικής αλυσίδας διανοµής λιανικής, περιττά έξοδα θα µπορούσαν να αποφευχθούν µέσω της ανεύρεσης ιαπωνικής εταιρείας οποία πραγµατοποιεί εκ παραλλήλου εισαγωγές και διανοµές.

ε) Επικέντρωση πωλήσεων οίνου σε super market Ένα µεγάλο ποσοστό του ιαπωνικού πληθυσµού καταναλώνει οίνο στην οικία του, αντί σε εστιατόρια ή wine bars. Αυτή η τάση έχει οδηγήσει σε αυξανόµενες πωλήσεις οίνου στα σούπερ µάρκετ.

στ) Αναζήτηση ευκαιριών σε αναπτυσσόµενους τοµείς της αγοράς οίνου Παράδειγµα µίας τέτοιας ευκαιρίας αποτελεί η µέθοδος συσκευασίας “bag in box”, οποία µπορεί να εµπεριέχει ποσότητα οίνου από 2 έως 10 λίτρα. Μέσω εν λόγω συσκευασίας µπορεί να εξοικονοµηθεί σηµαντικό κόστος, ενώ µπορεί έτσι να καλυφθούν και οι ανάγκες εστιατορίων που προσφέρουν οίνο ανά ποτήρι.

ζ) Διαφοροποίηση του προϊόντος Οι Ιάπωνες καταναλωτές είναι πολύ πιθανό να αγοράσουν µία φιάλη οίνου επειδή αυτή έχει ένα ασυνήθιστο σχήµα, ή µία ελκυστική ετικέτα. Όπως αναφέρθηκε και πρωτύτερα, τα περιστρεφόµενα πώµατα (screw-cap) έχουν καταστεί ιδιαίτερα δηµοφιλή στην Ιαπωνία.

η) Δηµιουργία ευρέως δικτύου επαφών Η ιαπωνική επιχειρηµατική κουλτούρα βασίζεται ως επί το πλείστον σε συστάσεις, καθιστώντας εξαιρετικά δύσκολο το γεγονός να εισέλθει κάποια εταιρεία στην αγορά, άνευ εγγυήσεων από κάποιο τρίτο αξιόπιστο µέρος.

Συντάκτης: Mάριος Μαθιουδάκης, Γραµµατέας Ο.Ε.Υ. Α΄

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 Η επιχειρηµατική κουλτούρα των Ιαπώνων

1. Πολιτιστικές βάσεις του ιαπωνικού επικοινωνιακού στυλ

Στην ιαπωνική κοινωνία, η ταυτότητα του ατόµου συνδέεται παραδοσιακά µε την ταυτότητα οµάδων όπως οικογένεια, σχολείο ή εταιρείες. Ως εκ τούτου, οι επιχειρηµατίες αναφέρουν πρώτα το όνοµα της εταιρείας στην οποία ανήκουν και µετά το δικό τους όνοµα όταν συναντούν κάποιον για πρώτη φορά.
Συναισθήµατα, ειδικά αρνητικά, δεν εκφράζονται ανοικτά δηµοσίως. Άτοµο το οποίο αντιτίθεται σθεναρώς ή επιµένει να διατηρεί διαφορετική άποψη από αυτή του συνόλου, θεωρείται πως διαταράσσει την αρµονία του συνόλου.
Μάλιστα, εξαιτίας της συλλογικής φύσης της ιαπωνικής κοινωνίας, οι Ιάπωνες συνήθως κάνουν διάκριση µεταξύ της προσωπικής τους γνώµης και του τι θα πρέπει να αναφέρουν δηµοσίως.

2. Ιεραρχία και αρχαιότητα

Ο σεβασµός και η διατήρηση των ιεραρχικών σχέσεων είναι βασικό γνώρισµα στην ιαπωνική κοινωνία καθώς και στο επιχειρείν. Η σηµασία της ιεραρχίας στην ιαπωνική κουλτούρα βασίζεται στην κοινωνική ηθική του κονφουκιανισµού (cunfucianism).

Η ιεραρχική σχέση µεταξύ πελάτου και πωλητού αποτελεί µία από τις πολλές ιεραρχικές σχέσεις στην ιαπωνική επιχειρηµατική κουλτούρα. Το ίδιο ισχύει και στις σχέσεις ανάµεσα σε µία κύρια και θυγατρική εταιρεία, µεταξύ διευθυντού και υφισταµένου κλπ. Στις σχέσεις που αναπτύσσονται κάθε πρόσωπο έχει ορισµένες προσδοκίες από τους άλλους. ‘Ετσι για παράδειγµα ένα διευθυντής συχνά ενδιαφέρεται για την ευηµερία του υφισταµένου του, ακόµα και εάν αυτή αφορά παροχή βοηθείας στην ιδιωτική ζωή του τελευταίου. Από την πλευρά του ο υφιστάµενος αναµένεται να εµπιστεύεται την κρίση του διευθυντού του και να µην αµφισβητεί τις αποφάσεις του.

Η αρχαιότητα είναι πολύ σηµαντική στο ιαπωνικό επιχειρείν. Παραδοσιακά δε αποτελεί ένα σηµαντικό κριτήριο για την προαγωγή των ιαπωνικών στελεχών. Έτσι για παράδειγµα, στις διαπραγµατεύσεις µεταξύ δύο εταιρειών, οι Ιάπωνες αναµένουν από κάθε πλευρά να αποστέλλει πρόσωπα ιδίας ηλικίας καθώς και θέσεως.

Όταν οι Ιάπωνες ανταλάσσουν επιχειρηµατικές κάρτες (business cards), οι ανώτεροι ιεραρχικά υπάλληλοι προηγούνται. Όταν µία κάρτα παραλαµβάνεται, ο τίτλος σ’ αυτήν ελέγχεται προκειµένου να διαπιστωθεί η θέση και το status αυτού που την παραδίδει. Υψηλόβαθµοι υπάλληλοι όπως Γενικός Διευθυντής (buchoo) αποκαλούνται συνήθως µε την ιδιότητά τους. Όταν δε οι Ιάπωνες υποκλίνονται µεταξύ τους, το πρόσωπο µε το χαµηλότερο status υποκλίνεται βαθύτερα.

Κατ΄ αντίστοιχο τρόπο, η ιεραρχία καθορίζει την θέση όπου θα κάτσει ο καθένας σε ένα τραπέζι (seat arrangement). Έτσι για παράδειγµα, η θέση πίσω από τον οδηγό ταξί προορίζεται για το υψηλόβαθµο πρόσωπο, ενώ η θέση δίπλα στον οδηγό προορίζεται αντίστοιχα για το χαµηλόβαθµο άτοµο.

Η ιεραρχία στην οµιλία είναι επίσης χαρακτηριστική. Έτσι το υψηλόβαθµο στέλεχος οµιλεί συνήθως τελευταίο. Σηµειωτέον πως η ιαπωνική γλώσσα αντανακλά σε µεγάλο βαθµό την ιεραρχία. Για παράδειγµα, ένα υψηλόβαθµο πρόσωπο οµιλεί ευγενικά ή συµβατικά, ενώ ένα χαµηλόβαθµο στέλεχος χρησιµοποιεί ευσεβή ή εξαιρετικά ευγενική γλώσσα.

3. Περισταστιακή ιαπωνική συµπεριφορά

Στην ιαπωνική κουλτούρα η συµπεριφορά των προσώπων διαµορφώνεται ανάλογα µε την περίσταση. Η κατάλληλη συµπεριφορά εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως ο χώρος, βαθµός ή status των λοιπών προσώπων οποία είναι παρόντα, καθώς και από την σχέση τους µε εν λόγω πρόσωπα.

4. Έµµεση επικοινωνία

Οι Ιάπωνες όταν επικοινωνούν µεταξύ τους δεν διατυπώνουν την άποψή τους ρητά. Το γεγονός αυτό µπορεί να οδηγήσει σε παρανοήσεις µε αλλοδαπούς συνοµιλητές, όπου ένας καλά διαρθρωµένος λόγος θεωρείται προτέρηµα.

5. Λήψη αποφάσεων

Οι ιαπωνικές εταιρείες λαµβάνουν αποφάσεις βάσει οµαδικής συναίνεσης, και όχι κατόπιν ατοµικής άσκησης εξουσίας. Στη διαδικασία σχηµατισµού της οµαδικής απόφασης, όλες οι πιθανές συνέπειες µίας αποφάσεως εξετάζονται και λαµβάνονται υπ’ όψιν. Πρόκειται για µία συνολική προσέγγιση (holistic approach) οποία συµβάλλει µε την σειρά της στη διατήρηση της αρµονίας εντός µίας επιχείρησης.
Η οµαδική απόφαση έχει το πλεονέκτηµα ότι αυτή εφαρµόζεται οµαλώς, χωρίς εµπόδια. Κάθε στέλεχος δε είναι ενήµερο για τη λήψη µίας σχετικής απόφασης.
Συµβουλές για τους Έλληνες επιχειρηµατίες:
• Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στον σεβασµό της ιεραρχίας.

• Aναµένετε η διαδικασία διαπραγµατεύσεων µε µία ιαπωνική επιχείρηση να διαρκέσει περισσότερο απ όσο θα διαρκούσε στην Ελλάδα. Οι συναντήσεις επίσης θα είναι περισσότερες απ’ ότι νοµίζατε, όπως και η σχετική αλληλογραφία.

• Προετοιµάστε αναλυτική πληροφόρηση για την εταιρεία σας.

• Επιδείξτε υποµονή και προσήλωση καθ’ όλη την διάρκεια των διαπραγµατεύσεων.

• Ξοδεύστε άπλετο χρόνο “χτίζοντας” σχέσεις. Θεωρείστε την επιχειρηµατική σχέση µε τους Ιάπωνες σαν προσωπικό και όχι νοµικό συµβόλαιο.

• Καλλιεργείστε ανεπίσηµες επαφές εντός ιαπωνικών επιχειρήσεων, προκειµένου να αντιληφθείτε πού βρίσκεται η διαδικασία λήψης αποφάσεως, σχετική µε την έναρξη της επιχειρηµατικής σας συνεργασίας.

• Αποφεύγετε να λαµβάνετε γρήγορες αποφάσεις ή να πιέζετε για γρήγορες αποφάσεις.

• Εξασφαλίστε πως η οµάδα σας έχει συναίνεση: αποφεύγετε να δείχνετε ασυµφωνία µεταξύ εσάς και των συνεργατών σας ενώπιον των Ιαπώνων.

6. Συναντήσεις

Μη δυνατότητα επικοινωνίας στην αγγλική

Οι Ιάπωνες δεν οµιλούν ως επί το πλείστον την αγγλική γλώσσα. Ακόµα και αυτοί που γνωρίζουν σε ικανοποιητικό βαθµό την αγγλική, προτιµούν να επικοινωνούν µε τους ξένους συνεργάτες στην ιαπωνική µέσω διερµηνέα, διότι δεν έχουν εµπιστοσύνη στις ικανότητές τους να οµιλήσουν την αγγλική.
Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος για τον οποίο παραµένουν σιωπηλοί κατά τη διάρκεια πολυεθνικών συναντήσεων.

Επικοινωνιακό στυλ

Οι Ιάπωνες κατά τη διάρκεια µίας πολυεθνικής επιχειρηµατικής συνάντησης αποφεύγουν να διακόπτουν τον συνοµιλητή τους όταν αυτός οµιλεί, διότι θεωρούν πως αυτό είναι αγενές. Επιπλέον, οι αλλοδαποί οµιλητές, θα πρέπει να αποφεύγουν κινήσεις οποίες αµφισβητούν το ενδεχόµενο µη κατανόησης των λεγοµένων τους από τους Ιάπωνες.

Παροχή πλήρους πληροφόρησης και απάντησης

Μία άλλη πτυχή του ιαπωνικού επικοινωνιακού στυλ, αφορά την επιθυµία των Ιαπώνων να λαµβάνουν µία ολοκληρωµένη και πλήρη απάντηση. Οι Ιάπωνες αισθάνονται πως είναι σηµαντικό οι αλλοδαποί συνεργάτες να δίδουν µία αξιόπιστη απάντηση όταν θέτουν διάφορα ερωτήµατα, όπως για παράδειγµα τις προϋποθέσεις πιθανής συνεργασίας.

Yπόκλιση και ανταλλαγή επιχειρηµατικών καρτών
Η υπόκλιση αποτελεί αναπόσπαστο κοµµάτι της ιαπωνικής κουλτούρας. Πραγµατοποείται όταν λαµβάνει χώρα µία συνάντηση, προκειµένου κυρίως να αποδοθεί σεβασµός στον συνοµιλητή µας. Σε άλλες περιπτώσεις µπορεί επίσης να χρησιµοποιηθεί για την έκφραση συγγνώµης.
Όσον αφορά την ανταλλαγή επιχειρηµατικών καρτών (business cards), αυτή περιλαµβάνει κάποιο βαθµό “τελετουργίας”. H επιχειρηµατική κάρτα θεωρείται πως αντιπροσωπεύει το άτοµο, ως εκ τούτου θα πρέπει να αντιµετωπίζεται µε σεβασµό, κυρίως όταν την λαµβάνουµε από τον συνοµιλητή µας.
Όταν ανταλάσσουµε κάρτες, προσφέρουµε την δικιά µας µε τα δύο χέρια.
Συµβουλές για τους Έλληνες επιχειρηµατίες: • Στείλτε την agenda της συνάντησης και γραπτό υλικό εκ των προτέρων. • Όταν κάνετε ερωτήσεις µην περιµένετε να λάβετε άµεση απάντηση. • Καθορίστε τους σκοπούς µίας συνάντησης πριν απ’ αυτήν και εκ νέου προ της έναρξης αυτής. Αναφέρατε περιληπτικά στο τέλος της συνάντησης τα συµπεράσµατα της συνάντησης. • Επιβεβαιώσετε επόµενα βήµατα συνεργασίας γραπτώς µετά την συνάντηση µέσω email ή fax. • Οι Ιάπωνες σπάνια αναφέρουν το “όχι” απευθείας. • Προµηθευτείτε αρκετές επιχειρηµατικές κάρτες πριν ταξιδέψετε στην Ιαπωνία για πραγµατοποίηση σχετικών επιχειρηµατικών συναντήσεων.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 Οι κυριότερες διεθνείς εκθέσεις τροφίµων και ποτών στην Ιαπωνία
1) Foodex Japan 2016 (8-11/3/2016) Xώρος: Τοkyo Big Sight Διοργανωτής: FOODEX JAPAN Secretariat Convention Business Center, Japan Management Association 3-1-22 Shiba Koen, Minato-ku, Tokyo 105-8522, JAPAN Fax: +81-3-3434-8076 Email: foodexinternational@convention.jma.or.jp http://www3.jma.or.jp/foodex/en/index.html

2) Wine & Gourmet Japan 2016 (13-15/4/2016) Xώρος: Τοkyo Big Sight Διοργανωτής: Koelnmesse Co., Ltd. (Japan) Tel: +81 3 5793 7770 Fax: +81 3 5793 7771 email: takagi@koelnmesse.jp http://www.wineandgourmetjapan.com

3)Super market show 2016 (10-12/2/2016) Xώρος: Tokyo Big Sight Διοργανωτής: Space Media Japan Co., Ltd. Tel.: +81335125673 Fax:+81335125680 email: super@smj.co.jp http://www.smts.jp/en/

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 Iαπωνικοί σύνδεσµοι αλκοολούχων ποτών

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4

Ιαπωνική νοµοθεσία περί εισαγωγής οίνων/αλκοολούχων ποτών

1) Διαδικασία εισαγωγής αλκοολούχων ποτών οριζόµενη από ιαπωνικά τελωνεία: http://www.customs.go.jp/english/c-answer_e/kojin/3105_e.htm

2) Food Sanitation Act:

3) http://www.japaneselawtranslation.go.jp/law/detail/?ft=2&re=01&dn=1&yo=%E9%A3 %9F%E5%93%81%E8%A1%9B%E7%94%9F%E6%B3%95&ia=03&x=25&y=17&ky =&page=1

4) Measurement Law: http://www.japaneselawtranslation.go.jp/law/detail_main?vm=&id=82

5) Act against Unjustifiable Premiums and Misleading Representations: http://www.japaneselawtranslation.go.jp/law/detail/?id=2007&vm=04&re=02