Οι Τάσεις Του Κρασιού Στην Ελλάδα Του 2021
Το 2020 θα το θυμόμαστε σίγουρα για πολλά πράγματα. Σε έναν κόσμο που έζησε επαναλαμβανόμενους αποκλεισμούς στα σπίτια του και μια πρωτόγνωρη οικονομική αβεβαιότητα, πολλοί καταναλωτές προτίμησαν προϊόντα και συνήθειες στα οποία μπορούσαν να έχουν εύκολη και ασφαλή πρόσβαση και που γνώριζαν ότι θα τους πρόσφεραν ευχαρίστηση.
Επικοινωνούσαν δηλαδή με φίλους και συγγενείς, διάβαζαν βιβλία, μαγείρευαν, προσπαθούσαν να ασκηθούν μάλλον με πιο εναλλακτικούς τρόπους και αγόραζαν ίσως περισσότερο από κάθε άλλη φορά, τοπικά προϊόντα, καθώς οι εμπορικές μεταφορές ήταν περιορισμένες.
Ήταν επίσης μια “εναλλακτική” χρονιά για ορισμένους τομείς της βιομηχανίας οίνου, με τους παραγωγούς, τους εμπόρους και τους εισαγωγείς να εστιάζονται περισσότερο στις απευθείας πωλήσεις προς τους καταναλωτές, αλλά και χρησιμοποιώντας διαδικτυακά κανάλια.
Ήταν όμως κυριολεκτικά μια καταστροφική χρονιά για πάρα πολλές επιχειρήσεις που σχετίζονται με το κρασί, όπως εστιατόρια, ξενοδοχεία, μπαρ, τροφοδοσία και γενικά με ότι σχετίζεται με την βαριά βιομηχανία της χώρας μας, τον τουρισμό.
Θεωρητικά, με την ημερολογιακή αλλαγή στο 2021 δεν θα αλλάξει κάτι δραματικά, αν και η λογική λέει ότι η κανονικότητα όπως την ξέραμε, θα αρχίσει να διαφαίνεται από τα μέσα της χρονιάς, καθώς οι εμβολιασμοί θα καλύψουν μέχρι τότε ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Έτσι, θα είναι δυνατόν να γίνουν και οι περισσότερες δραστηριότητες, που μας έλειψαν είναι αλήθεια, όπως ταξίδια, φαγητό σε εστιατόρια και όλες εκείνες οι ανέσεις και απολαύσεις που προσφέρει η τουριστική βιομηχανία. Αυτό είναι που ενδιαφέρει και τον τομέα του κρασιού, ο οποίος προμηθεύει αυτούς όλους τους χώρους.
Γενικά, θα έχουμε μια ανάμεικτη εικόνα για το κρασί το 2021. Θα υπάρξουν δυσκολίες σε πολλές αγορές του κόσμου, καθώς οι χώρες θα καταγράφουν τη ζημία που υπέστησαν τους προηγούμενους μήνες, όπως και η ευρύτερη οικονομία. Με λιγότερα χρήματα στις τσέπες μας και με αρκετή αβεβαιότητα σχετικά με τις μελλοντικές προοπτικές απασχόλησης και ευμάρειας, θα είναι απίθανο να θέλουμε να “παρτάρουμε”.
Από την άλλη πλευρά, το κρασί έχει αποκτήσει ένα πιο κεντρικό ρόλο στη ζωή των Ελλήνων τους τελευταίους μήνες, τα τελευταία χρόνια. Για μερικούς, μπορεί να είναι μια συνήθεια που θα επανέλθει στα επίπεδα της προ-covid εποχής, ενώ για άλλους θα είναι η νέα κληρονομιά που επέφερε το “μένουμε σπίτι”.
Και στις δύο περιπτώσεις, η συνήθεια της κατανάλωσης και της ενασχόλησης με το κρασί θα συνεχιστεί, τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα, ή έως ότου η ζωή μας γίνει πιο πολυάσχολη και προκύψουν άλλα ενδιαφέροντα ή άλλες συνήθειες.
Ποιες θα είναι λοιπόν οι οινικές τάσεις που θα μπορούσαμε να περιμένουμε;
Μείωση στον όγκο παραγωγής του κρασιού
Το ήδη απούλητο απόθεμα από προηγούμενες σοδειές και κυρίως του 2019, βρίσκεται στους αποθηκευτικούς χώρους. Σε συνδυασμό με την διαφαινόμενη ανασφάλεια της αγοράς για το 2021, περιόρισε σημαντικά την παραγωγή του κρασιού από την συντριπτική πλειοψηφία των οινοποιείων, ανεξαρτήτου μεγέθους.
Δημιουργία ουσιαστικών και μακροχρόνιων δεσμών μεταξύ των οινοποιείων και των καταναλωτών
Αν και ο οινοτουρισμός μόλις είχε αρχίσει να αναπτύσσεται στη χώρα μας, θα χρειαστεί χρόνος για να ανακάμψει και να ξανακερδίσει το χαμένο έδαφος.
Μία από τις θετικές πλευρές της πανδημίας όμως, ήταν ότι δημιούργησε την ανάγκη στους οινοπαραγωγούς, αλλά και τους εμπόρους του κρασιού να επικοινωνήσουν πιο συνειδητά από κάθε άλλη φορά με την βάση των πελατών τους. Μερικοί, ελάχιστοι είναι η αλήθεια, είχαν ήδη λειτουργήσει κάποιες πλατφόρμες συναλλαγών ηλεκτρονικού εμπορίου, οι περισσότεροι από αυτούς όμως δεν είχαν σωστά στημένο τον μηχανισμό, ούτε και είχαν πιστέψει ιδιαίτερα σε αυτόν.
Το 2020 οι ιστότοποι και τα άλλα κανάλια πώλησης έγιναν οι πρωταγωνιστές της αγοράς. Θα υπάρξει συνέχεια σε αυτό; Ίσως όχι με την ίδια ένταση για τα επόμενα χρόνια, καθώς η λιανική πώληση και οι εγκαταστάσεις αποδεσμευμένοι από τους περιορισμούς της πανδημίας θα επανέλθουν στην γνώριμη μορφή λειτουργίας τους. Ωστόσο, ο υποχρεωτικός εγκλεισμός έδωσε μια ισχυρή ώθηση στις επιχειρήσεις να επενδύσουν σε πιο άμεσες μορφές επικοινωνίας με τους καταναλωτές και οι επόμενοι μήνες προσφέρουν μια “γέφυρα” στην ενοποίηση αυτών των δύο καταστάσεων.
Η αύξηση της διαδικτυακής λιανικής πώλησης
Οι πωλήσεις κρασιού μέσω διαδικτύου στη χώρα μας ήρθαν για να μείνουν. Όπως φαίνεται, οι επενδύσεις πάνω σε αυτό τον τομέα θα συνεχιστούν, ενώ ο αυξανόμενος ανταγωνισμός θα διαμορφώσει την συνολική εικόνα των δικτύων διανομής, καθώς θα βελτιωθεί παράλληλα και η ταχύτητα παράδοσης.
Η άνοδος της διαδικτυακής συμμετοχής στην λιανική πώληση κρασιού και του όγκου πωλήσεων που παρατηρήθηκε και σε άλλα προϊόντα, θα συνεχιστεί το 2021, ενισχυμένη μάλιστα από σημαντικές επενδύσεις καθώς θα σταθεροποιείται.
Εικονικές δοκιμές κρασιού και online μαθήματα
Μετά από την επιβολή των περιορισμών στους εσωτερικούς χώρους και συνεπώς στις αίθουσες γευσιγνωσίας, αρκετά οινοποιεία άρχισαν να προσφέρουν εικονικές περιηγήσεις και γευσιγνωσίες, δίνοντας πλέον στους λάτρεις του κρασιού πρόσβαση σε μια εμπειρία που στο παρελθόν θα ήταν απαραίτητο να ταξιδέψει κάποιος.
Πολλά από αυτά τα οινοποιεία σκοπεύουν να το συνεχίσουν, επεκτείνοντας τις εικονικές προσφορές τους, ακόμη και όταν θα ξανανοίξουν οι αίθουσες και όταν τα ταξίδια θα είναι εφικτά. Η άμεση επικοινωνία με τους οινόφιλους ήταν ουσιαστικά κάτι πρωτόγνωρο για τα οινοποιεία και από ότι φαίνεται θα δούμε αυτές τις διασκεδαστικές ψηφιακές εικόνες και μέσα στους επόμενους μήνες.
Για πρώτη φορά όμως είδαμε και την διδασκαλία μαθημάτων κρασιού & αποσταγμάτων της σχολής W.S.P.C. του Κωνσταντίνου Λαζαράκη MW να γίνεται on line. Η ολοκληρωμένη αυτή σειρά μαθημάτων και γευσιγνωσιών διατήρησε την ίδια αξιοπιστία με αυτή των δια ζώσης προγραμμάτων της σχολής. Αυτό σημαίνει ότι δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις να μπορεί κάποιος να διδαχθεί στο μέλλον για το κρασί, ακόμα κι αν οι συνθήκες δεν του επιτρέπουν να ταξιδέψει σε πόλεις όπου πραγματοποιούνται τα μαθήματα.
Εναλλακτικές μορφές συσκευασίας
Οι εναλλακτικές μορφές συσκευασίας έχουν κάνει ήδη την εμφάνιση τους, διεισδύοντας στην παραδοσιακή αγορά των γυάλινων φιαλών. Για τα ελληνικά δεδομένα, η χρήση των μπουκαλιών από χαρτί, πλαστικό, ή αλουμίνιο μοιάζει με επιστημονική φαντασία. Ο λόγος της χρήσης τους όμως συμβάλει στην μείωση του αποτυπώματος άνθρακα, σε αρκετές περιπτώσεις δεν επηρεάζει την διατήρηση του κρασιού και το σημαντικότερο, είναι πιο κοντά στις απαιτήσεις της Gen-Z, της νεότερης και πιο δυναμικής αγοραστικής γενιάς για τα επόμενα χρόνια.
Αν λοιπόν το ελληνικό κρασί θα ήθελε να ανεβάσει την ανταγωνιστική του θέση στην παγκόσμια αγορά, θα έπρεπε ήδη να αρχίσει την έρευνα και τους πειραματισμούς του με συσκευασίες που είναι περισσότερο φιλικές προς το περιβάλλον.
Περισσότερες πληροφορίες στην ετικέτα
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι καταναλωτές απολαμβάνουν, εκπαιδεύονται και εμβαθύνουν πάνω στο κρασί. Από την άλλη, το κρασί κατάφερε μέχρι τώρα να ξεφύγει από τις απαιτητικές επιταγές της επισήμανσης των συστατικών του πάνω στην ετικέτα. Ζώντας όμως σε έναν κόσμο αλλεργιών και δυσανεξιών, οι καταναλωτές του 21ου αιώνα απαιτούν και αναμένουν μεγαλύτερη διαφάνεια και προς την ίδια κατεύθυνση φαίνεται να βρίσκεται η ΕΕ.
Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη η αναλυτική καταγραφή όλων των συστατικών που μπορούν να περιέχονται στο κρασί, από τις διάφορες εμπορικές ομάδες παραγωγών της βιομηχανίας ευρωπαϊκού οίνου, ενώ τους τελευταίους μήνες παρατηρείται μια πρόοδος σχετικά με τον κατάλογο των συστατικών που θεωρούν τα δύο μέρη (ΕΕ και βιομηχανία ευρωπαϊκού οίνου), ότι θα πρέπει να αναγράφονται στην ετικέτα των κρασιών, ή σε QR barcodes. Σίγουρα θα υπάρξουν σημαντικές εξελίξεις σε αυτό τον τομέα μέσα στο 2021.
Οι μικροί παραγωγοί ξανά-έρχονται στο προσκήνιο.
Η αναγνώριση και η άνοδος των μικρών παραγωγών, που τους είδαμε να οργανώνονται με την δημιουργία του Συνδέσμου Μικρών Οινοποιών Ελλάδας (ΣΜΟΕ), είναι μια τάση που είχε αρχίσει να παγιώνεται ήδη στην προ-Covid εποχή. Ο εγκλεισμός φαίνεται να φρέναρε κάπως την τάση αυτή, κυρίως λόγω των προσωρινών μεταβολών στο κομμάτι της διανομής και του κλεισίματος της εστίασης.
Ταυτόχρονα όμως δημιουργήθηκαν συνθήκες και περίσσεψε χρόνος για καλύτερη οργάνωση, περισσότερη ενδοσκόπηση και μεγαλύτερη ηλεκτρονική ανάπτυξη (ηλεκτρονικό εμπόριο, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βελτίωση ή και δημιουργία ιστότοπων). Έτσι αναμένεται με την πολυπόθητη επιστροφή στην κανονικότητα, ο ΣΜΟΕ να λειτουργήσει σαν ελατήριο στην ανάπτυξη των μικρών οινοποιών, μια μεγάλη προστιθέμενη αξία στην ποιότητα του ελληνικού κρασιού.
Άγνωστες ή λιγότερο γνωστές ποικιλίες μπαίνουν στο παιχνίδι
Η Ελλάδα έχει το ευτύχημα να διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους θησαυρούς οινοποιήσιμων ποικιλιών της αμπέλου, καθώς βρίσκεται στην τέταρτη θέση παγκοσμίως μαζί με την Πορτογαλία, πίσω από την Ιταλία, τη Γαλλία και την Ισπανία. Όμως πως διαχειρίζεται κάποιος ένα τέτοιο θησαυρό;
Μέχρι πριν από λίγα μόλις χρόνια, όλος ο οινικός πλανήτης περιστρέφονταν γύρω από δέκα-δώδεκα ποικιλίες και μετά … το χάος. Σήμερα όμως το παιχνίδι έχει αλλάξει, ο κόσμος εκπαιδεύεται όλο και περισσότερο πάνω στο κρασί, οι sommeliers ακριβών εστιατορίων και wine bar στο Λονδίνο, στη Νέα Υόρκη, στο Χονγκ-Κονγκ ή το Σίδνεϋ, αναζητούν και προσθέτουν ότι πιο άγνωστο και δυσκολοπρόφερτο μπορούν να προσθέσουν στη λίστα τους και οι οινόφιλοι, είναι πολύ πιο «ανοιχτοί» πλέον στο να δοκιμάσουν κρασιά άλλα, εκτός από Cabernet Sauvignon, Merlot, Chardonnay ή Pinot Grigio.
Το 2020 λοιπόν, είδαμε την Κυδωνίτσα, από το Κτήμα Δύο Ύψη, να παίρνει χρυσό μετάλλιο στον παγκόσμιο διαγωνισμό του Decanter με σκορ 96/100, μια από τις υψηλότερες βαθμολογίες που έχουν πάρει ελληνικά κρασιά μέχρι σήμερα και το Πρεκνάδι 2019, του Γιώργου Διαμαντάκου, να εμφανίζεται στην ετήσια λίστα του περιοδικού Bloomberg ως το κορυφαίο κρασί της χρονιάς! Δυο ποικιλίες που είναι σχεδόν άγνωστες, ακόμα και στους περισσότερους Έλληνες οινόφιλους.
Είναι λοιπόν μια πολύ καλή συγκυρία για κάποιες άγνωστες, ακόμα, γηγενείς ποικιλίες, να δουλευτούν περισσότερο από περισσότερους, σε διαφορετικούς τόπους και με διαφορετικούς τρόπους, για να αναδειχθεί καλύτερα το δυναμικό των ελληνικών ποικιλιών, τόσο εντός, όσο και εκτός Ελλάδας.
Το φαινόμενο των “φυσικών κρασιών” δείχνει να ισχυροποιείται
Η κατανάλωση των αποκαλούμενων “φυσικών κρασιών”, των ήπιας παρέμβασης, των βιολογικών ή βιοδυναμικών συνεχίζει να αυξάνεται παγκοσμίως και γρήγορα. Η χώρα μας, αν και κάπως καθυστερημένα σε σχέση με πιο ώριμες αγορές όπως της Γαλλίας, της Ιταλίας και των Σκανδιναβικών χωρών, έχει δείξει ότι τα τελευταία δημιουργείται μια ισχυρή τάση γύρω από αυτά τα κρασιά και φαίνεται πλέον να σταθεροποιείται.
Μια τάση που υποστηρίζεται από λίγους, είναι η αλήθεια μέχρι τώρα, εισαγωγείς και διανομείς κρασιών, όπως ο Mr. Vertigo ή ο Les Negociants sur la Mediterranee, κυρίως όμως από οινοποιεία που είτε είναι, είτε δεν είναι επίσημα πιστοποιημένα, ακολουθούν ήπιες πρακτικές στην καλλιέργεια των αμπελώνων τους, χωρίς ψεκασμούς με χημικά και χωρίς πολλές-πολλές προσθήκες ή παρεμβάσεις κατά την οινοποιητική διαδικασία.
Λεξιλόγιο και φρασεολογία όπως άγριες ή γηγενείς ζύμες, αμφορείς, πορτοκαλί κρασιά, χωρίς προσθήκη θειώδους, αφιλτράριστα και ακολλάριστα κρασιά μπήκαν για τα καλά στη ζωή μας και οινοποιοί που μέχρι πριν από λίγα μόλις χρόνια, κάποιοι τους θεωρούσαν γραφικούς, σήμερα είναι οι γκουρού του σύγχρονου Ελληνικού κρασιού.
Μήπως τα Ροζέ άρχισαν να κουράζουν;
Κάποιοι ήδη το σκέφτονται και είναι σίγουρα κάποιοι το έβλεπαν σαν κάτι περιστασιακό, ακόμα κι όταν η άνοδος του ήταν παγκόσμια μόδα.
Στη χώρα μας, η τάση των ροζέ ελάχιστης εκχύλισης που θυμίζουν Προβηγκία μπορεί να ήρθε με μια μικρή καθυστέρηση, όμως ισχυροποιήθηκε πολύ γρήγορα και συνεχίζει να βρίσκεται σε άνοδο. Οι λόγοι είναι πολλοί και κάποιοι που θα μπορούσαμε να επικαλεστούμε πολύ εύκολα είναι: οι ζεστές κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια της χρονιάς, ευνοούν την κατανάλωση δροσερών και κρύων κρασιών, ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής γαστρονομίας που ταιριάζει ιδανικά με τα ροζέ κρασιά και φυσικά αρκετές από τις γηγενείς μας ποικιλίες όπως το Αγιωργίτικο, το Ξινόμαυρο ή το Μοσχοφίλερο έδωσαν τα τελευταία χρόνια μερικά πολύ ωραία δείγματα αυτού του στυλ.
Ας δούμε όμως και τις κινήσεις που γίνονται στην παγκόσμια οινική σκακιέρα. Η εξαγορά του Château d’Esclans, το οποίο παράγει το Whispering Angel από την Moët Hennessy σηματοδοτεί την ακόμη μεγαλύτερη ισχυροποίηση των ροζέ στον χώρο της μόδας. Επίσης στο τελείωμα του 2020 κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά τα ροζέ Prosecco και η ζήτηση, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, ήταν τρομακτική παρά τις δύσκολες συνθήκες λόγω των περιορισμών και των αυξημένων δασμών.
Στην Ελλάδα, ο αριθμός των ροζέ ετικετών συνεχίζει να αυξάνεται από τα οινοποιεία, ίσως σε λίγο μεγαλύτερο ρυθμό από την ποιότητα που θα περίμενε κάποιος. Σίγουρα όμως, καθώς αυξάνεται η γνώση και η εμπειρία πάνω στην παραγωγή αυτού του στυλ, θα έλθουν και πολύ καλύτερα αποτελέσματα. Άλλωστε, τουλάχιστον μια δεκάδα Ελληνικών ροζέ σήμερα, μπορούν να σταθούν απέναντι στα καλύτερα της παγκόσμιας παραγωγής. Όλα λοιπόν δείχνουν ότι τα ροζέ, τουλάχιστον για τα επόμενα δύο-τρία χρόνια μόνο ανοδικά μπορούν να κινηθούν.
Στέφανος Κόγιας DipWSPC
